بسم الله الرحمن الرحیم
رسالت آموزشى امام على (علیه السلام)
امام على (علیه السلام) از گاه رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و حتى پیش از آن تا آنگاه که در مسجد کوفه به شهادت رسید به عنوان کسى که بار رسالت و هدایت مردم را پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر دوش داشت و خود را موظف به ارشاد خلق مى‌دانست، دمى از آموزش و پرورش مردم باز نماند و همواره بر این امر تأکید داشت.
وظائف دانشمندان، دانشجویان
امام على (علیه السلام) در خلال سخنانى به کمیل بن زیاد نخعى چونان استادى که دانشجوى برجسته خویش را به شیوه‌اى خصوصى در مراتب عالى حکمت آموزش مى‌دهد نکاتى را یادآور شده است که به حق باید گفت از رساترین نظرات در مسائل آموزش و پرورش است:
«مردم سه گروه‌اند، دانشمند خداشناس و دانش‌آموزى پویا در راه رستگارى، و نابخردانى بسان پشگان که هر بانگى نادانسته را پاسخ گویند و به سوى هر بادى گرایند، نه از نور دانش‌پرتو و نه در پناهگاهى استوار پهلو گیرند. اى کمیل، دانش نکوتر از دارایى است، که دانش تو را پاس دارد و تو دارایى را، مال را بخشش بکاهد، دانش را بخشودن بیفزاید و مالدار با از بین رفتن مال از بین رود. اى کمیل پسر زیاد، شناخت دانش چونان دینى است که باید بدان گرایید، آدمى در زندگى دانش مى آموزد تا از پس مرگ براى خویش نیکى اندوزد. دانش فرمانده است و مال فرمانبردار. اى کمیل مال‌اندوزان در زندگى مرده‌اند و دانشمندان زندگان جاویداند، تن‌هایشان ناپیدا و نشانه‌هایشان در دل‌ها پیدا است. هان که این سینه را دانشى است انباشته، چه مى‌شد که فراگیرندگانى برایش مى‌یافتم، آرى تیزهوشى یافته‌ام که او را امین نمى‌یابم، دین را دست آویز دنیا کرده، به نعمت‌هاى خدا بر بندگانش برترى مى‌جوید، و با برهان دانش بر خدا دوستان بزرگى مى‌فروشد، یا آنکه خداوندان دانش را پیرو است اما در شناخت نکته‌هاى باریک او را بینشى نیست، با نخستین شبهه‌اى که در دلش راه یابد فروماند، بدان که درک دانش نه این را شاید و آن را، یا آنکه سخت پایبند لذت است و راهوار شهوترانى و گردآورى دارایى، که هیچ یک را پاسدارى از دین نشاید. (نهج البلاغه، ص 387 و 388)
«آگاه باشد که فقیه کامل و جامع کسى است که مردم را از بخشایش الهى مأیوس نگرداند، و از عذاب الهى در امان ندارد و مردم را اجازه ارتکاب به معصیت ندهد، و قرآن را در گرایش به غیر قرآن واننهد و نیاش بدون دانش را خیرى نیست و خواندن قرآن را بدون تدبر و درک در معانى آن فایدتى نیست»
