رفع الله رایت العباس

بسم الله الرحمن الرحیم

همان طور که جنین در شکم مادرش نمی تواند نعمت های دنیا را بفهمد، ما نیز هرگز نمی توانیم نعمت های آخرت را درک کنیم، قرآن و روایات تنها کاری که انجام داده اند این بوده است که به اندازه درکمان، تصویری اجمالی از آخرت را برای ما عرضه کنند.

چه عوامل باعث دنیازدگی انسان می شوند؟

در دین اسلام ترک دنیا و لذت هاى حلال و مشروع آن، کار پسندیده اى نیست و رهبانیت از نظر اسلام ممنوع است. انسان باید در میان مردم باشد؛ با مردم زندگی کند؛ تشکیل خانواده دهد؛ از لذایذ حلال و مشروع بهره جویى کند و اگر در بعضى از متون اسلامى، حبّ دنیا مذمت شده است، منظور از آن دلبستگی به دنیا و دنیازدگى است و این که انسان دنیا و لذت هاى آن را هدف خود قرار دهد و از آخرت و معنویات غفلت کند و این خود گمراهى بزرگى است و انسان را به سوى آلودگی ها و دورى از خدا مى کشاند.
در همین راستا چیزهای بسیاری می توانند از عوامل دلبستگی به دنیا و دنیازدگی باشند، چنانچه دنیازدگی هم خود عامل انحرافات فراوانی خواهد.
1. نداشتن ایمان قوی: یکی از بهترین راه ها برای دلبسته نشدن به دنیا، ایمان قوی و راسخ به مبدأ هستی است. کسی که مبدأ و سرآغاز هستی را بشناسد و به او ایمان داشته باشد، به دنیا دل نمی بندد؛ زیرا تمام هستی و دنیا تحت قدرت او است و اگر او اراده کند ممکن نیست کسی بتواند خود را در بیرون از قدرت او قرار دهد. 

2. فراموشی هدف از آفرینش: بر اساس آموزه های دینی، انسان برای این چند روز دنیا و عبث آفریده نشده است، بلکه خداوند حکیم انسان را برای رسیدن به تعالی و کمال خلق کرده است؛ بنابر این اگر کسی با هدف آفرینش آشنا باشد هرگز دلبستگی به لهو و لعب دنیا پیدا نمی کند. 
3. فراموشی آخرت: همان طور که جنین در شکم مادرش نمی تواند نعمت های دنیا را بفهمد، ما نیز هرگز نمی توانیم نعمت های آخرت را درک کنیم، قرآن و روایات تنها کاری که انجام داده اند این بوده است که به اندازه درکمان، تصویری اجمالی از آخرت را برای ما عرضه کنند. در این میان برخی به دنیای نقد چسبیده و به آن دلبستگی پیدا نموده اند، از این لحاظ جزو محرومان قرار گرفته اند و برخی نیز آخرت، قرب الهی و بهشت را باور کردند و سعادت مند شدند. 
4. عدم انس با معنویات و نچشیدن لذت عبادت: برخی نخواسته و یا نتوانسته اند با معنویات انس بگیرند و رابطه برقرار کنند، به این دلیل دنیازده شده اند. کسانی که با خدا رابطه برقرار کرده اند هرگز حاضر نیستند یک لحظه از این ارتباط را با تمام دنیا عوض کنند؛ این افراد چنان از ترک نفسانیات لذت می برند که هرگز دنیاگرایان از خود آن نفسانیت لذت نخواهند برد.
طرح یک سوال: دنیازدگی از دیدگاه امام علی علیه السّلام عامل چه انحرافی است؟
قرآن کریم دنیازدگی را امری خلاف فطرت کمال خواهی انسان می داند؛ نگرش امام علی علیّه السّلام نیز درباره دنیازدگی در راستای مفاهیم بلند قرآنی است. در این جا به برخی از پیامدها اشاره می کنیم:

١ـ دنیا پرستی ریشه تمام خطاها و لغزش ها

امام علی علیّه السّلام فرمود: دوستی دنیا در رأس همه اشتباهات و گناهان است. در کلامی دیگر آمده است: «رأس الآفات الوله بالدنیا»، رأس همه آفت ها ولع و دوستی دنیا است.

٢ـ دنیازدگی عامل فریب

حضرت در تمثیلی زیبا می فرمایند: «مثل دنیا هم چون مار است که بدنی نرم دارد و زهری کشنده در درون آن است. نادان فریب می خورد و به سوی آن مایل می شود و دانای خردمند از آن حذر می کند» (دشتی، ترجمه نهج البلاغه، کلمات قصار، 119: ص 652: آمدی، ترجمه و شرح غرر الحکم و درر الکلم، هاشم رسولی محلاتی، ج 1، 1377، ص 403)

٣ـ دنیا پرستی عامل حرص و طمع و سیری ناپذیری انسان

امام علی علیه السّلام فرمود: «دوستی و محبّت دنیا طمع به بار می آورد» (دشتی، ترجمه نهج البلاغه، کلمات قصار، 119: ص 387: آمدی، ترجمه و شرح غرر الحکم و درر الکلم، هاشم رسولی محلاتی، ج 1، 1377، ص 403)
در کلامی دیگر از حضرت آمده است که: «حرص و آزمندی، انسان را به تباهی می کشاند. دنیاپرستان به چیزی از دنیا نمی رسند مگر این که دری از حرص به رویشان می گشاید و آتش عشق آنان تندتر می گردد». (مکارم شیرازی، نامه 49 ، ج 3، ص 134 و 135)

٤ـ دنیا پرستی عامل سرکشی انسان در برابر دستورات و احکام خداوند

جاذبه های فریبنده دنیا، انسان را به سرکشی و عُصیان می کشد. حضرت علیه السّلام در این زمینه از تقابل بین دنیا طلبی و جهاد نام برده، دنیا طلبی را یکی از عوامل مهمّ گریز از جهاد می شمارد. (دشتی، ترجمه نهج البلاغه، خ 34/1 و 2، ص 86)

٥ـ دنیازدگی ناسازگار با سعادت اخروی

حضرت امیر علیه السّلام فرمود: «همان طور که شب و روز جمع شدنی نیست، دوستی خدا و دوستی دنیا نیز جمع شدنی نیست» و در کلامی دیگر دنیا و آخرت را دو راه جدای از یکدیگر دانسته و فرموده: «هر کس که دنیا پرست باشد و به آن عشق ورزد، به آخرت کینه ورزد و با آن دشمنی کند». (دشتی، ترجمه نهج البلاغه، ح 103، ص 647)

٦ـ دنیا پرستی عامل غفلت از خدا

امام علی علیّه السّلام فرمود: «دنیا به علت نقد بودنش جلب توجّه می کند». (ناصر مکارم شیرازی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج 2، خ 111، ص 62) «اهل دنیا سوارانی در خواب مانده اند که آنان را می راند». (ح 64، ص 636) غوطه ور شدن در لذّات دنیوی و عاشق و شیدای آن بودن، انسان را از یاد خدا و لذّات معنوی باز می دارد.

٧ـ تلاش برای دست یابی به خواسته های نامشروع

افراد آلوده به دنیا پرستی، دین را وسیله ای برای دسترسی به خواسته های نامشروع خود قرار می دهند. در دستوراتی که دادم، نیک بنگر که همانا این دین در دست بد کاران اسیر گشته بود که با نام دین به هوا پرستی پرداخته و دنیای خود را بدست می آورند. (نامه 53/70 و 71، ص 577)

٨ـ در تقابل با حراست و پاسداری از دین

آگاه باشید! با حفظ اساس ایمان و دین خویش، از بین رفتن چیزی از اموال نامشروع دنیا به شما ضرر نمی رساند و آگاه باشید با تباه ساختن دین خود آنچه از دنیا برای خویش نگه داری نموده اید سودی به حالتان نخواهد داشت». (مکارم شیرازی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج 2، خ 172، ص 332 و 333)

٩ـ عامل فراموشی معاد

امام علی علیه السّلام فرمود: «دنیا بیش از آخرت شما را تصاحب کرده و متاع زودرس دنیا بیش از متاع جاویدان آخرت در شما نفوذ کرده و دنیازدگی قیامت را از یادتان برده است». (خطبه 113، ص 219)

منابع: 
سایت اندیشه قم 
سایت اسلام کوئیست